Prostat yeni doğanda dahil olmak üzere her erkekte bulunan bir organdır. Mesane (idrar kesesi) çıkışında konumlanır. Üretra (işeme kanalı) başlangıcındadır. Boyutu yaşla birlikte değişmekle beraber erişkin bir erkekte yaklaşık ceviz büyüklüğündedir. Meni kanalı ve işeme kanalı prostat içinde birleşir ve dışarı üretra yoluyla atılır. Prostat işeme esnasında meni kanalını kapatırken, meni atılımı esnasında idrar kanallarını kapatır. Böylece birbirlerine karışmasına engel olur. Bir diğer özelliği de meninin içine bir takım sıvılar verir. Bu sıvılar sayesinde meni daha akışkan ve zengin bir hal alır.
İyi huylu prostat büyümesi (BPH) ise erkeklerde son derece sık görülen bir durumdur. Yaşla birlikte prostat büyümesi artar. Görülme sıklığı 41-50 yaşlarında %20, 51-60 yaşlarında %50 ve 80 yaş üzerinde %90’dır.
Prostat büyümesinin kimlerde ve ne zaman görüleceği tam olarak bilinememektedir. Görülme nedeni olarak bilinen tek gerçek ailevi yatkınlıktır. Babası veya amcası BPH olan kişilerde görülme sıklığı 4 kat fazladır.
BPH Belirtileri
Prostat büyümesine bağlı şikâyetler herkeste aynı değildir. Büyüme başladığında idrar kanalı daralır. Mesane kasları idrarı aynı güçte dışarı atabilmek amacıyla daha kuvvetli çalışır ve kalınlaşmaya başlar. Bu kalınlaşma ve kuvvetlenme sayesinde idrar eskisi gibi dışarı atılabilir ancak mesane esneme yeteneğinin azalması ile idrar depolama kapasitesinde kayıp ve düzensizlik başlar. Bir süre sonra idrar yolundaki daralma mesane kasındaki değişimlerle kompanse edilemeyecek seviyeye geldiğinde tıkanmaya bağlı (obstrüktif) yakınmalar ortaya çıkar.
• Gece ve gündüz sık idrara gitme
• Acil işeme ihtiyacı
• İdrar kaçırma
• İşeme esnasında yanma ve sızı
• İdrar miktarında azalma
• İdrarda kuvveti ve kalınlığında düşme
• Çatallı veya dağınık işeme
• Kesik kesik, damla damla işeme
• İdrarı tam boşaltamama hissi
• İdrarda kanama
• Ani idrarda tıkanma, hiç idrar yapamama
BPH Tanısı
BPH şüphesinde en önemli tanı yöntemi muayenedir. Muayenenin en önemli kısmını ise parmakla rektal muayene oluşturur. Prostatın boyutu ve büyümenin iyi huylu olup olmadığı hakkında bilgi verir. Birkaç laboratuvar testi tanıda önemlidir. Böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi ve PSA isimli prostattan salgılanan bir hormonun seviyesi tespit edilir. Son olarak ta işeme hızını gösteren üroflowmetri testi yapılır. Bu test idrar yollarında tıkanıklığın derecesini gösterir.
Bph Hastalığında Ortaya Çıkan Rahatsızlıklar
Ani İdrar Tıkanması
Genellikle uzun yıllardır prostata bağlı şikayetlerini göz ardı edenlerde oluşur. Hasta uzun süre tuvalete gidememe sonrası hiç idrar yapamamaya başlar. Mesane ileri derecede genişler ve artık kasılamaz hale gelir. Karın alt bölgesinde şişlik belirtileri ile acil servise başvurulur. Sonda takılması gerekir.
İdrar Yolu Enfeksiyonu
İdrar yolunun tıkanıklığına bağlı olarak idrar kesesinde iltihap oluşabilir. Bu durumda hastada idrarda şiddetli yanma ve yüksek ateş oluşabilir. Tedavisinde antibiyotikle birlikte prostat ilaçları verilmelidir.
Mesane Kasında Bozulma
Prostat büyümesiyle beraber işeme kanalı daralır. İdrarın dışarı atılmasını sağlamak için mesane kasları kuvvetle kasılarak kalınlaşır ve esneme kabiliyeti azalır. Bir süre sonra mesane fonksiyonlarını düzenleyen ve beyinle arasında iletişim kuran sinir sisteminde zayıflıklar ve düzensizlik başlar.
Normal şartlarda mesane dolmaya başladığı zaman refleks mekanizmalarla kendi kendini boşaltabilen bir yapıya sahiptir. Daha ileri aşamalarda mesane kası tamamen fonksiyonunu yitirir ve kasılamaz hale gelir. Bunun sonucu olarak hasta sondaya mahkum kalabilir. Bu durumda yapılan hiçbir tedavi fayda etmez.
İdrar Kesesi Taşları
İdrarın tam boşalmaması ve işeme sonrası geride idrar kalması nedeniyle idrar içerisinde yer alan mineral ve kristaller çökelti oluşturarak taşlaşırlar. Mesane içerisinde rahatsızlık ve sık idrar yolu enfeksiyonuna neden olurlar.
Böbrek Bozuklukları
BPH hastalığına bağlı mesanenin bozulmasını böbrekte bozulma takip eder. Prostat hastalığının uzun süre tedavisinin geciktirildiğini gösterir. Yukarıda bahsedilen durumlarda tek seçenek cerrahi tedavidir. Hızlı bir şekilde gerçekleştirilmelidir.
BPH Tedavisi
İlaç Tedavisi
İyi huylu prostat büyümelerinde kişinin hayat kalitesi bozulmaya başladığı zaman tedavi ihtiyacı ortaya çıkar. Tedavide ilk olarak ilaçlar başlanır. İlaçlar tedavinin etkinliğine göre uzun süre kullanılması gerekebilir.
Cerrahi Tedavi
Kapalı Cerrahi (TURP): Transüretral Prostat Rezeksiyonu (TURP) prostat tedavisinde açık prostat ameliyatına alternatif olarak bulunmuş önemli bir cerrahi tedavi yöntemidir. İdrar kanalından ilerletilen bir optik sistem kullanılır. Bu sistemin içerisinde geçen doku kesici ve kanama kontrol edici enstrümanlar sayesinde prostat dokuları direk görüş altında kesilerek mesaneye atılır. Operasyon sonunda mesanede biriken dokular vakum cihazları sayesinde temizlenir. Kısa sürede çok miktarda doku çıkartmak mümkündür. Hasta konforu ve hastanede kalış süresi açısından en uygun tedavi yöntemidir. Fakat prostat boyutları 90 ml üzerinde olan hastalara bu tedavinin uygulanması önerilmemektedir.
Açık Cerrahi (TVAP): Kapalı cerrahilerin ürolojide yaygın kullanımıyla birlikte sıklığı gitgide azalmıştır. İdrar kesesi üzerinden yaklaşık 10 cm’lik insizyonla girilerek el ile prostat çıkarılır. 90 ml üzerinde ki prostatlarda hala en etkili tedavi yöntemidir.